SƠ CỨU TRẺ BỊ DỊ VẬT ĐƯỜNG THỞ
Mục tiêu:
- Nhận biết dấu hiệu trẻ bị dị vật đường thở.
- Sơ cứu ban đầu cho trẻ bị dị vật đường thở.
Nội dung
I. Biểu hiện trẻ bị dị vật đường thở:
- Hoàn cảnh xẩy ra: Trẻ đang chơi với hạt nhỏ, đang ăn.
- Loại dị vật hay gặp: sữa, cháo, cơm, thuốc… hoặc hít vào đường thở các vật nhỏ như hột đậu phộng, mãng cầu, hồng xiêm…
- Dấu hiệu nhận biết:
- Trẻ đang khỏe mạnh, đột nhiên ho sặc sụa, tím tái, khó thở.Vì vậy, khi chăm sóc trẻ nếu thấy trẻ đột ngột khó thở cần nghĩ ngay đến trẻ bị ngạt do hóc đường thở.
- Nặng hơn, trẻ có thể tím tái, ngừng thở, không khóc được hoặc khóc yếu, hoặc hôn mê.
II. Sơ cứu ban đầu:
Nguyên tắc chung:
- Lấy dị vật ra khỏi đường thở
- Hỗ trợ hô hấp
Xử trí: phụ thuộc vào mức độ khó thở của trẻ.
a. Nếu trẻ không khó thở hoặc khó thở nhẹ:
- Không cố gắng để lấy dị vật ra ngoài vì có thể sẽ làm dị vật vào sâu hơn trong đường thở của trẻ và làm trẻ khó thở hơn.
- Đặt trẻ ở tư thế ngồi hoặc bế trẻ để giúp trẻ ngồi yên, tránh cho trẻ hốt hoảng, sợ hãi.
- Liên hệ với bố mẹ và đưa trẻ đến bệnh viện.
b. Nếu trẻ khó thở nhiều, tím tái, ngừng thở hoặc hôn mê:
Lưu ý:
- Nhanh chóng gọi cấp cứu
- Tuyệt đối không dùng tay để móc dị vật ra ngoài
Áp dụng thủ thuật vỗ lưng ấn ngực để tống dị vật ra ngoài ( trẻ sơ sinh và nhũ nhi ) hoặc ngiệm pháp Hemlich ( với trẻ lớn )
- Thủ thuật vỗ lưng ấn ngực:
- Nếu trẻ tỉnh:
- Đặt trẻ nằm sấp, đầu thấp trên cánh tay trái và giữ chặt đầu và cổ bằng bàn tay trái.
- Dùng gót tay phải vỗ 5 lần nhanh và mạnh vào lưng trẻ ở giữa khoảng hai bả vai.
- Sau đó lật ngửa trẻ sang tay phải, nếu thấy trẻ còn khó thở, dùng hai ngón tay trái ấn mạnh 5 cái ở vùng 1/3 dưới xương ức hoặc dưới đường nối hai vú một khoát ngón tay.
- Nếu dị vật vẫn chưa rơi ra ngoài, hãy lật cơ thể trẻ lại và tiếp tục vỗ lưng.
Luân phiên vỗ lưng và ấn ngực (khoảng 5 - 6 lần) cho tới khi dị vật được tống ra khỏi đường thở.
Không vỗ lưng và ấn ngực khi trẻ vẫn còn hồng hào, có thể ho, thở hay khóc được.
- Nếu trẻ ngừng thở tiến hành thổi ngạt cho trẻ, nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở cấp cứu gần nhất. Trên đường vận chuyển trẻ, tiếp tụcvỗ lưng ấn ngực nếu dị vật chưa ra ngoài
Thủ thuật Heimlich: áp dụng cho trẻ lớn và người lớn
- Nếu Trẻ còn tỉnh: trình tự như sau:
- Đứng sau lưng trẻ.
- Vòng hai tay ôm lấy thắt lưng trẻ, nắm chặt bàn tay làm thành một quả đấm đặt ở vùng thượng vị, ngay dưới mũi ức phía trên rốn.
- Ấn năm cái dứt khoát theo hướng từ trước ra sau và từ dưới lên trên, đột ngột, mạnh và nhanh.
- Có thể lặp lại 6 - 10 lần ấn bụng cho tới khi dị vật được tống ra khỏi đường thở.
- Trẻ hôn mê:
- Để trẻ nằm ngửa.
- Người sơ cứu quỳ xuống dạng hai chân cạnh đùi người bị nạn.
- Đặt gót lòng bàn tay vùng thượng vị, dưới chóp xương ức, đặt tiếp bàn tay thứ hai chồng lên bàn tay thứ nhất.
- Ấn năm cái dứt khoát, mạnh và nhanh vào bụng theo hướng từ dưới lên trên. Có thể lặp lại 6 - 10 lần ấn bụng cho tới khi dị vật được tống ra khỏi đường thở.
- Nếu trẻ ngừng thở, phải bắt đầu thổi ngạt hai cái trước và xen kẽ thổi ngạt làm thủ thuật Heimlich hay vỗ lưng ấn ngực cho tới khi bệnh nhân thở lại được. Sau khi lấy được dị vật, vẫn phải đưa người bị nạn đến cơ sở y tế để kiểm tra.
III. Phòng chống dị vật đường thở:
- Không để các vật nhỏ như khuy áo, đồng xu, hạt trái cây, hạt đậu… nơi trẻ chơi và ngủ.
- Không cho trẻ ăn đậu phộng, kẹo cứng hoặc thức ăn có xương hay quả có hạt.
- Không cho trẻ ăn, bú, uống thuốc khi trẻ cười giỡn, khóc.